1
دانش‌پژوه سطح 2و3 پیوستۀ رشتۀ فقه و اصول مدرسۀ علمیۀ عالی نواب، مشهد
2
استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ خراسان.
چکیده
بحث تعارض ادله در دانش اصول، از اهمیت بالایی برخوردار است. مانند آنجا که پیرامون مسئله‌ای فقهی، دو دلیل شرعی لفظی وجود دارد که یکی عام و دیگری مطلق بوده و نمی‌توان به‌طور همزمان به هر دو دلیل اخذ نمود و باید با نظر به تفاوت عام و مطلق، به حل این تعارض پرداخت. به‌جهت تعامل صحیح با دو دلیل متعارض، باید شباهت‌ها و تفاوت‌های آنها را شناسایی کرد. عموم و اطلاق نیز دو ویژگی‌اند که به الفاظ نسبت داده می‌شوند. در تعریف عام، دو دیدگاه عمده به‌چشم می‌خورد؛ دیدگاه نخست، عام را همان جمع به‌معنای لغوی دانسته و بنابر دیدگاه مشهور بین اندیشمندان اصولی، عموم به‌معنای شمول و فراگیری وضعی است. از مجموع تعریف‌های مطلق نیز برمی‌آید که مطلق ماهیتی عاری از قید است و به همین سبب، بر شیوع در جنس خویش دلالت دارد. نوشتار پیش‌رو با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی– تحلیلی بر آن است تا ضمن بررسی تعریف و شباهت‌های عام و مطلق، تفاوت‌های بیان‌شده توسط اندیشمندان اصولی پیرامون این دو ویژگی را در چهار بخش دسته‌بندی کرده و به کاربست‌های اصولی بحث بپردازد.
)